Page 11 - KTVNSO48

Tiêu điểm

Quản lý tài chính

theo cách cũ, ngành

khoa học và công nghệ

rất khó phát triển

Ông NGUYỄN QUÂN
nguyên Bộ trưởng
Bộ Khoa học và Công nghệ

Cơ chế tài chính cho khoa học và công nghệ hiện nay vẫn mang dáng dấp thời kế hoạch hóa, nếu không thay đổi
cơ chế quản lý này thì ngành khoa học và công nghệ sẽ rất khó phát triển. Ông Nguyễn Quân, nguyên Bộ trưởng
Bộ Khoa học và Công nghệ, trong cuộc trao đổi với a / b với chủ đề “Phát triển khoa học và công nghệ:
Cơ chế đặc thù và chìa khóa vốn”, đã không ít lần ca thán: cơ chế hiện nay khiến nhà khoa học “khốn khổ” và
không thể sử dụng hiệu quả nguồn hỗ trợ của ngân sách nhà nước.
MẠNH CHUNG thực hiện

Thưa ông, cuối tháng 7/2023, Thủ dự án đầu tư xây dựng cơ bản. Muốn Các trang thiết bị dự kiến mua từ năm
tướng Chính phủ ký ban hành Văn nghiên cứu vấn đề gì phải lập dự toán, trước, năm sau cũng có thể đã lạc hậu,
bản số 690/TTg-KGVX về việc sửa lập thuyết minh, phải được các cấp có nhất là trong cuộc Cách mạng công
đổi, bổ sung cơ chế, chính sách thúc thẩm quyền thẩm định, phê duyệt, nghiệp lần thứ tư thì các thế hệ công
đẩy phát triển khoa học, công nghệ sau đó được lập thành danh mục, nghệ thay đổi rất nhanh, chỉ năm
và đổi mới sáng tạo. Trong đó yêu tổng hợp và đưa vào dự toán ngân trước năm sau đã có thế hệ công nghệ
cầu sớm ban hành cơ chế đặc thù, sách nhà nước hàng năm của Chính mới. Vì vậy, đến khi nhận được kinh
chấp nhận rủi ro, thất bại trong phủ, rồi trình Quốc hội, khi được phí, nhiều người không muốn ký hợp
nghiên cứu khoa học; hay cơ chế bố Quốc hội thông qua thì năm sau mới đồng nghiên cứu nữa vì dự toán từ
trí vốn cho hoạt động khoa học và được cấp kinh phí. năm trước đã lạc hậu, nếu thực hiện
công nghệ theo cơ chế quỹ. Là người Các nhà quản lý tài chính cho rằng sẽ rất khó nghiệm thu và quyết toán.
có cả cuộc đời gắn với ngành khoa Luật Ngân sách nhà nước quy định Bất cập thứ ba, việc giải ngân
học, công nghệ và nhiều năm đứng Nhà nước chỉ cấp kinh phí cho dự án thường bị khó khăn về mặt thủ tục.
đầu lĩnh vực này, ông nhìn nhận như nào đã làm đầy đủ thủ tục và được phê Ví dụ sau khi Quốc hội thông qua
thế nào về cơ chế này? duyệt, như thế cách làm thủ tục cấp dự toán ngân sách thì trước hoặc
Việt Nam gọi là đặc thù nhưng đó kinh phí bị ràng buộc theo năm tài sau Tết Nguyên đán Chính phủ mới
là thông lệ quốc tế. Ở các nước có nền chính giống như dự án xây dựng cơ bắt đầu giao kinh phí cho các bộ,
kinh tế thị trường, mảng tài trợ của bản, năm nay chỉ xét cho năm sau, ngành, địa phương. Thường tháng
Nhà nước cho nghiên cứu và phát không bao giờ có chuyện các nhà khoa 4, tháng 5 tiền mới về đến các đơn vị
triển (R&D) khoa học và công nghệ học muốn nghiên cứu vấn đề gì là sự nghiệp để ký hợp đồng. Khó nhất
phải theo cơ chế quỹ. Thế nhưng, việc được cấp tiền ngay. Đấy là bất cập đầu là các đề tài, dự án liên quan đến
phân bổ và sử dụng ngân sách nhà tiên và cũng là lớn nhất. việc mua sắm vật tư, thiết bị phải
nước cho R&D khoa học và công nghệ Bất cập thứ hai là đến lúc được cấp qua đấu thầu, đến lúc xong thủ tục
đến tận bây giờ vẫn mang dáng dấp tiền thì ngoài việc tính thời sự không thẩm định giá, lập hồ sơ mời thầu,
của thời bao cấp ngày xưa. Nghĩa là còn, tốc độ lạm phát cao của nền kinh mở thầu, chọn được đơn vị trúng
việc cấp kinh phí cho các đề tài dự án tế khiến kinh phí dự toán từ năm thầu, ký hợp đồng thì thường đã gần
nghiên cứu khoa học và công nghệ trước không còn đủ để có thể trang cuối năm, mà quyết toán lại theo
được thực hiện chẳng khác gì những trải chi phí cho hoạt động nghiên cứu. năm tài chính, tháng 12 là phải

www.vneconomy.vn
20 KINH TẾ VIỆT NAM | Số 48 | Ngày 27/11/2023